Öğretmen Yeterlikleri İle İlgili Öğrencilerin Algıları

(Öğrenci Anketi Sonuçları – 2)

Bir önceki yazımızda 402 öğrencinin katılımı ile gerçekleştirdiğimiz “Öğrencilerin Gözüyle Öğretmen Davranışları” anketimizin tanıtımını yaparak öğrenciler üzerinde olumlu ve olumsuz etki bırakan öğretmen davranışları ile ilgili sonuçları değerlendirmiştik. (Bknz:http://www.muhammetyilmaz.com/content/ogrencilerin-gozuyle-ogretmen-davranislari-anket-sonuclari-1/847)

Bu yazımızda da aşağıdaki dört soru hakkında öğrencilerimizin düşünce ve algılarını anketten elde ettiğimiz verilere göre değerlendirmeye çalışacağız.

1.    Öğrenciler öğretmenlerinin sorumluluk bilinci ve görevlerinde fedakâr olup olmadıkları konusunda neler düşünüyorlar?

2.    Öğrencilerin, mesleki yeterlikleri açısından öğretmenlerinin bilgi ve beceri düzeyleri ile ilgili algıları nelerdir?

3.    Öğrencilere göre öğretmenler kendilerini geliştirme ve yenileme konusunda yeterli çabayı harcıyorlar mı?

4.    Öğrenciler öğretmenlerinin alan bilgilerinin yeterliliği hakkında ne düşünüyorlar?

Acaba öğrencilerimiz biz öğretmenlerin mesleğimiz ve onunla ilgili sorumluluklarımız ile ilgili farkındalığımız konusunda neler düşünüyorlar? Bunun cevabını alabilmek için öğrencilere “Öğretmenlerimin sorumluluklarının farkında olduklarını ve görevlerini fedakarca yaptıklarını düşünüyorum.” şeklinde bir soru sorulmuştur. Bu soruya öğrencilerin verdikleri cevapların dağılımı şöyledir:

Tablo 1: Öğrencilerin öğretmenlerin görev ve sorumluluk bilinci algıları

            Bu soruya “Evet” ve “Kesinlikle evet” cevabını veren öğrencilerin toplamının % 47’de kalması biz öğretmenler açısından üzücüdür. Çünkü öğrenciler öğretmenlerinin fedakârca çalışmalarından çok etkilenirler. Bu sonuçlara göre öğretmenlerin yarısından fazlasının bu etki gücünden uzak olması eğitimin etkili olması açısından da düşündürücüdür. Kararsızların oranının % 21 düzeyinde, “Hayır” ve “Kesinlikle hayır” diyenlerin oranının da sadece % 32 olması ayrıca değerlendirilmelidir.

            Öğrenciler, öğretmenlerin dersteki performansları ve ders dışı etkinliklerdeki çabalarına göre fedakârlık yapıp yapmadıklarına karar verirler. Örneğin dersin her dakikasını iyi değerlendiren bir öğretmen ile dersin son beş dakikasında öğrencileri serbest bırakan bir öğretmen öğrencilerin gözünde aynı değerde değildir. Öğretmenin serbest bırakması bir yandan öğrencilerin hoşuna gitse bile düşünceleri açısından öğretmene karşı olumsuz algılara sebep olabilir.

Acaba öğrencilerimiz öğretmenlik için gerekli bilgi ve beceriye sahip olup olmadığımız konusunda ne düşünüyorlar? Eğer içinizden “Buna onlar mı karar verecek.” diyorsanız; üzgünüm ama yanıldığınızı söylemek zorundayım. Tabii ki bizim mesleğimizle ilgili bilgi ve beceri düzeyimizi ölçmek ve değerlendirmek öğrencilerin işi değildir. Ancak eğitimin etkili olması açısından öğrencilerin bu konudaki algısı çok önemlidir. Eğer bir öğrenci öğretmeninin bilgilerinin yetersiz olduğunu düşünmeye başlarsa o öğretmenin öğrencileri üzerindeki inandırıcılığı azalır. Ayrıca verdiği bilgilerle ilgili öğrencilerde güven sorunu ortaya çıkar.

Tablo 2: Bilgi ve becerileri ile ilgili öğrencilerin öğretmen algıları.

            Yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi “Öğretmenlerimin bu mesleği yapmak için gerekli bilgi ve beceriye sahip olmadıklarını düşünüyorum.” sorusuna öğrencilerin yarıya yakını “Kesinlikle evet”, “Evet” veya “Kararsızım” şeklinde görüşlerini ifade etmişlerdir. Bu sonuçlar ışığında öğrencilerin konu ile ilgili algıları hakkında şöyle bir tablo ortaya çıkmıştır: Öğrencilerin yaklaşık yarısı öğretmenlerinin bu mesleği yapmak için yeterli bilgi ve beceriye sahip olduğunu düşünürken diğer bir yarısı ya böyle düşünmemektedir veya bu konuda tereddütleri vardır.

            Acaba öğrenciler neden böyle düşünüyorlar? Kanaatimize göre öğretmenliğin en belirleyici unsuru yöntem ve tekniklerdir. Bir öğretmenin kullandığı teknikler sınırlıysa ve konuları öğretmekte zorlanıyorsa öğrenciler bunu çok kolay fark ederler ve hemen notunu verirler. Örneğin dersi sürekli kendisi anlatan bir öğretmen bu konuda çok iyi olsa bile öğrenme gerçekleşmiyor veya kalıcı olamıyorsa bir süre sonra öğrenciler öğretmenin yetersizliğini düşünmeye başlarlar. Hele bir de sınav başarıları genel olarak düşük olursa öğrencilerin bu algısı daha da güçlenmiş olur.

Öğretmenler kendilerini geliştirme ve yenileme konusunda yeterli çabayı harcıyorlar mı? Bu soruya verdikleri cevaplardan da anlaşılacağı üzere öğrenciler ikiye ayrılmış durumdalar. Öğretmenlerin kendilerini geliştirme ve yenileme konusunda yeterli çabayı gösterdiklerini düşünen öğrencilerin oranı % 47 dolayındadır. Kararsızlarla birlikte olumsuz düşünenlerin oranı ise  % 53 olarak tespit edilmiştir.

Tablo 3: Öğrencilere göre öğretmenlerin kendilerini geliştirme durumu.

            Toplumda öğretmenlerin kendilerini geliştirmedikleri gibi genel bir kanaatin olduğu yadsınamaz. Acaba öğrenciler de bu genel kanaatten dolayı mı böyle düşünmektedirler yoksa öğretmenlerini bizzat böyle mi değerlendirmektedirler bilmiyoruz. Ama toplumun genel kanaatinden daha fazla kendi tespitlerine göre soruyu cevaplamış olmaları daha kuvvetli bir ihtimaldir diye düşünüyoruz.

            Öğretmenlerin kendi alanı ile ilgili bilgilerinin yeterliliği konusunda öğrencilerin ilk üç konudan daha farklı düşündüklerini görüyoruz. Bu konu ile ilgili öğrencilere “Öğretmenlerimin kendi alanı (branşı) ile ilgili bilgilerinin yetersiz olduğunu düşünüyorum.” şeklinde bir soru sorulmuştur. Elde edilen bulgulara göre öğrencilerin % 60’a yakını öğretmenlerinin kendi alanı ile ilgili bilgiler konusunda yeterli, % 29’u ise yetersiz olduğunu düşünmektedir.

Tablo 4: Öğretmenlerin kendi alanları ile ilgili bilgi yeterlikleri.

            Biz öğretmenler mesleki açıdan ve alan bilgisi kapsamında yeterli olup olmadığımıza kendimizin karar vermemiz çok doğru bir yaklaşım değildir. Öğretmen olurken KPSS’den veya daha sonra yöneticilik ve benzeri sınavlardan yüksek puanlar almış olabiliriz. Hatta okul müdürü veya müfettiş bizi iyi bir öğretmen olarak tanımlamış olabilir. Bunlar değerli ve doğru tespitlerdir. Ancak öğretmen öğrencilerin kendisi hakkındaki algıları da doğru yönetmek zorundadır.

            Öğrencilerin olumsuz algıları “Ben aslında çok iyi bir öğretmenim.” veya “Ben çok şey biliyorum.” biçimindeki açık ifadelerle yönetilemez. Bu yaklaşım tam tersine öğretmeni öğrenciler karşısında küçük düşürür hatta alay konusu haline getirir. Algı yönetimi örtük olmalıdır. Öğretmen iyi bir öğretmen olduğunu sözleriyle değil işleriyle anlatabilir. Öğretmen çok şey bildiğini ancak satır aralarında öğrencileriyle paylaştığı farklı bilgilerle ifade edebilir. Konuya farklı örnekler verebilen, bilimsel bulgulardan bahseden, genel kültür bilgisini konuya dahil edebilen ve alan bilgisini gerektiğinde detaylandırabilen öğretmenler yeterlikleri ile ilgili öğrenci algılarını daha kolay yönetebilirler.

Muhammet YILMAZ

Öğretmen-Eğitimci-Yazar

Web: www.muhammetyilmaz.com

Twitter: https://twitter.com/muhammet_yilmaz