ÖĞRETMENLİKTE YAPILAN BAŞLICA HATALAR

     İnsanın hatasını görmesi kolay değildir, hatasını kabul etmesi ise hiç kolay değildir. Kişi eğer eleştiriye açıksa ve çevresindekilerin kendisini eleştirmesinden memnun oluyorsa hatalarını görmesi ve onları kabul etmesi kolaylaşır.

     Öğretmenlerin en iyi eleştirmeni öğrencileridir. Gerek sınıfta, gerekse sınıf dışı etkinliklerde öğretmenler çoğu zaman sadece öğrencileriyle birliktedirler. Bu şartlarda öğretmenlerin tutum ve davranışlarını en iyi değerlendirebilecek kişiler öğrencileridir.

     Öğretmenlerin çoğunluğu hatalarını öğrencilerden duymaktan memnun olacağını söylerken, öğrencilerin büyük bir çoğunluğu ise tam tersine öğretmenlerin hatalarını görmek ve kabul etmek istemediklerini düşünmektedirler.

     Konu ile ilgili yaptığımız bir araştırmada “Öğrencilerim hata ve eksiklerimi uygun bir dille bana söylemesinden memnun olurum.” sorusuna “Kesinlikle evet” ve “Evet” diyen öğretmenlerin oranı % 91 gibi çok yüksek bir rakam çıkmışken, “Öğretmenlerimiz, hata ve eksiklerini uygun bir dille kendilerine söylememizden memnun olurlar.” Sorusuna “Kesinlikle evet” ve “Evet” diyen öğrencilerin oranı sadece % 29’da kalmıştır.

     Hataları görmek ve kabul etmekle ilgili öğretmenler ile öğrenciler arasında bir algı farklılığının olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Bu araştırmada ve yukarıdaki tabloda ortaya çıkan sonucun değerlendirmesini öğretmen arkadaşlarımıza bırakıyoruz.

     Öğretmenlerin Gözüyle Öğretmen Hataları

     Şimdilik konu ile ilgili öğrencilerin algılarını bir kenara not edelim ve öğretmenlerin kendilerinin daha çok hangi hataları tekrarladıklarına bakalım.  

     Aşağıdaki verileri öğretmen arkadaşlarla yaptığımız bir mesleki gelişim atölyesinden elde ettik. Öğretmen arkadaşlar, gruplar halinde tespit ettikleri mesleki hataların listelerini oluşturdular. Biz de öğretmen gruplarının oluşturduğu listeleri birleştirip konularına göre sınıflandırdık. Ama her öğretmenin bu sınıflandırmayı mutlaka kendisi için ayrıca yapması gerektiğini düşünüyoruz. Çünkü aynı hatayı her öğretmen farklı sebeplerle yapıyor olabilir. Şimdi öğretmenlerin kendilerinin tespit ettiği hataları deneyimsizlikten, öğretmenlik bilgi ve becerilerinin yetersizliğinden, iletişim sorunlarından ve öğretmenlerin kişisel özelliklerinden kaynaklanan hatalar başlıkları altında sıralamaya çalışalım.

     A.   DENEYİMSİZLİKLERİNDEN KAYNAKLANAN ÖĞRETMEN HATALARI

1.    Sınıfta, bir sınıf kültürü, takım ruhu ve birlik beraberlik oluşturamamak.

2.    Öğrencilerin sosyal ve kültürel özelliklerini bilmemek, onları yeterince tanımamak.

3.    Öğrencilerin bireysel farklılıklarını önemsememek.

4.    Sınıf kurallarını net bir şekilde belirlememek ve böylece öğrencilerin neyin doğru neyin yanlış olduğunu tam olarak anlamalarına zemin hazırlamamak.

5.    Tutarsız davranmak. Aynı veya benzer olaylara ve istenmeyen davranışlara çok farklı tepkiler vermek veya tepkisiz kalmak.

6.    Çok katı, aşırı ve gereksiz disiplin uygulamak.

7.    Öğrencileri notla tehdit etmek.

8.    Öğrenciyi kendine rakip görmek.

B. ÖĞRETMENLİK BİLGİ VE BECERİLERİNİN YETERSİZLİĞİNDEN KAYNAKLANAN ÖĞRETMEN HATALARI

1.    Öğrencilerin öz güvenini kırmak, ümitsizliğe itmek, onlara başaramayacaklarını söylemek veya ima etmek.

2.    Akademik ve psikolojik olarak derse hazır olmamak.

3.    Yaşam boyu öğrenmeye açık olmamak; “Ben biliyorum zaten, ben çok iyi bir öğretmenim.” gibi düşüncelere sahip olmak.

4.    Derse hazırlıksız gelmek, ders araç ve gereçlerini, ders materyallerini hazırlamamak, öğrencileri kazanımlara ulaştırmak için strateji belirlememek.

5.    Derste çok sık ve uzun süreli müfredat dışına çıkmak, sürekli politik ve ideolojik konuları gündeme getirmek ve kendi politik düşüncelerini öğrencilere açıklamak.

6.    Dersin başlangıcında öğrencileri konu hakkında bilgilendirmemek ve ne yapacaklarını öğrencilere açıklayacak bir yönerge vermemek. Öğrencileri konuya ve öğrenmeye motive etmemek.

7.    Öğrenciyi derste aktif hale getirmemek veya buna fırsat vermemek, imkan hazırlamamak.

8.    Öğretim yöntem ve tekniklerini doğru belirlememek veya öğrencilerin farklılıklarına göre çeşitlendirmemek.

9.        Rol model olmamak veya olamamak. Böylece eğitimin etkisiz kalmasına sebep olmak.

10.    Dersin sürekliliğini sağlayamamak veya bozmak; bir konudan diğerine, bir etkinlikten diğerine geçerken bocalamak.

11.    Öğrencilerin seviyelerine inememek, onların anlayacağı şekilde dersi işleyememek.

12.    Ders işlerken hep aynı öğrencilere söz hakkı vermek, diğer öğrencileri görmemek ve derse katmamak.

13.    Adaletsiz davranmak; değerlendirmede öğrenciler arasında bilerek veya bilmeyerek haksızlık yapmak.

14.    Ders akışını bozan istenmeyen davranışları görmemek veya gördüğü halde çözmemek.

15.    Verdiği ödevleri takip ve kontrol etmemek.

C. İLETİŞİM BECERİLERİNİN YETERSİZLİĞİNDEN KAYNAKLANAN ÖĞRETMEN HATALARI

1.    Öğrencileri dinlemeden, anlamadan yargılamak ve ceza vermek.

2.    Öğrencileri birbiriyle veya sınıfları diğer sınıflarla kıyaslamak. “Bakın arkadaşınız ne güzel çalışıyor, ödevlerini her zaman tam yapıyor, siz tembellik ediyorsunuz.” şeklinde konuşmak.

3.    Öğrencilerin verdikleri yanlış cevaplara “Yine mi yanlış cevapladın!” ve benzeri ümit kırıcı ve rencide edici karşılıklar vermek.

4.    Öğrencilerin kendini ifade etmesine fırsat vermemek.

5.    Öğrencilerle sağlıklı iletişim kuramamak, beden dilini kullanmamak. Dersi hep aynı ses tonuyla anlatmak; çok kısık veya çok yüksek sesle konuşmak, çok hızlı veya çok yavaş konuşmak.

6.    Sen dilini kullanmak ve itham etmek.

7.    Sınıfta uzun süre oturmak ve oturduğu yerden dersi işlemek.

8.  Dersi hareketli ve keyifli hale getirememek, ihtiyaç olduğunda dersi eğlenceli bir hale sokamamak.

9.    Sürekli sert mizaçlı, asık suratlı ve sinirli bir tip olarak gözükmek.

10.  Uzun süre arkasını öğrencilere dönerek tahtaya yazı yazmak.

11.  Sürekli emir kipi kullanarak isteklerini ifade etmek.

12.  Güncel konulara hiç girmemek.

13.  Öğrencilerle ders dışında zaman geçirmemek.

D. ÖĞRETMENLERİN KİŞİSEL ÖZELLİKLERİNDEN KAYNAKLANAN ÖĞRETMEN HATALARI

1.      Mesleğini ve öğrencilerini sevmemek.

2.      Dış görünüş, temizlik ve bakımına özen göstermemek.

3.      Öğrencilerin özünde iyiliklerle dolu bir insan olduğunu göz ardı etmek.

4.      Okul yönetimi ve öğretmenleri çekiştirmek, öğrencilerin ailelerini eleştirmek.

5.      Öğrencilerin okul yönetimini ve diğer öğretmenleri çekiştirmesine izin vermek.

6.      Kişisel sorunlarını okula ve sınıfa taşımak.

7.      Derse geç gelmek, dersten geç çıkmak. Derse giriş çıkış saatlerine uymamak.

8.   Öğrencilere sözlü şiddet uygulamak. Onur kırıcı sözlerle ve davranışlarla öğrencilere hakaret etmek.  Küfür etmek, argo kelimeler kullanmak, alay etmek.

02 Şubat 2016/İstanbul

Muhammet YILMAZ

Öğretmen/Eğitimci-Yazar

https://twitter.com/muhammet_yilmaz

https://www.facebook.com/sayfamuhammetyilmaz